BS CK2 Phạm Thanh Việt – Trưởng phòng Kế hoạch tổng hợp Bệnh viện Chợ Rẫy - cho biết, triệu chứng của các bệnh nhân chưa thể khẳng định nguyên nhân do COVID-19 hay không? Trước đây thường rất hiếm gặp các bệnh này nhưng sau đợt dịch COVID-19 có hơn 80 bài báo cáo trên thế giới mô tả căn bệnh này thì số ca nhập viện tại Bệnh viện Chợ Rẫy có các triệu chứng tương tự cũng tăng.
Trước thực tế này, Bệnh viện Chợ Rẫy đã khuyến cáo về loạt ca viêm hoại tử nặng xương vùng sọ mặt - viêm xoang trên bệnh nhân từng bị nhiễm COVID-19.
TS BS. Trần Anh Bích - Phó khoa Tai Mũi Họng bệnh viện Chợ Rẫy - cho biết, trong 2 tháng vừa qua, Bệnh viện Chợ Rẫy tiếp nhận nhiều ca bệnh cốt tủy viêm xương sọ mặt, có biến chứng viêm các xoang, áp xe xương thái dương hay áp xe ngoài màng cứng vùng trán do nấm hoặc vi trùng. Riêng tại khoa Tai Mũi Họng cũng tiếp nhận một số bệnh nhân đến khám vì viêm xoang.
Những bệnh nhân này đã được điều trị bằng biện pháp phẫu thuật tại các bệnh viện khác, hoặc chưa phẫu thuật kèm theo các triệu chứng đau đầu vùng trán hay thái dương, đau nhức âm ỉ vùng mặt, gần đây có sưng phồng đau nhức vùng mi mắt hoặc vùng trước trán. Một điểm chung là các bệnh nhân này đều có các dấu hiệu bắt đầu là đau dữ dội trong thời gian bị COVID-19, kéo dài cho đến hiện nay mà không hề có các triệu chứng hay ghi nhận tiền căn viêm xoang, viêm tai hay đau răng trước đó.
Bác sĩ BV Chợ Rẫy cứu chữa nhiều bệnh nhân mắc hội chứng này hậu COVID-19
PGS TS Trần Minh Trường - nguyên Phó giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy, Chủ tịch Hội Phẫu thuật đầu cổ TP.HCM - cũng cho biết, đặc điểm chung của các bệnh nhân là trong giai đoạn nhiễm COVID-19, bị đau ở vùng đầu, mắt, răng. Bệnh tiến triển kéo dài âm ỉ, không giảm, được chẩn đoán viêm xoang. Bệnh có biểu hiện lâm sàng như mắt sưng viêm mí mắt, sưng vùng sọ trán, hoại tử xương hàm, răng, xương khẩu cái dẫn đến khó nhai. Kết quả phim chụp cho thấy hoại tử nặng hốc mũi lan nhiều nền sọ. "Có nhiều bệnh nhân nhìn răng và xương sọ bên ngoài rất đẹp nhưng nội soi vào bên trong thấy các xương bị chết từ trong tủy xương, xuất hiện nhiều ổ viêm nấm trong tủy nên theo lâm sàng, bác sĩ nghĩ nhiều đến khả năng tắc mạch máu nuôi sau nhiễm COVID-19, nhất là thể Detla.
Trước đây, bệnh cốt tủy viêm xương (osteomyelitis) sọ mặt là một tình trạng bệnh lý nặng rất hiếm gặp, nhưng từ tháng 5/2021 -5/2022, y văn thế giới ghi nhận khoảng 80 bài báo cáo, chủ yếu ở Ấn Độ, Trung Quốc, nhiều nước Châu Á và 1 số nước Châu Âu, Mỹ. Hầu hết bệnh nhân có bệnh nền, đái tháo đường, đều từng mắc Covid-19 ở thời điểm biến chủng Delta bùng phát. Điều này giải thích tình trạng tăng vọt của số ca bệnh nói trên.
Là một trong 3 bệnh nhân may mắn được xuất viện về nhà cũng như không nghĩ mình có thể tỉnh dậy sau ca phẫu thuật, nữ bệnh nhân A.T.L (43 tuổi) ngụ TP.HCM, xúc động chia sẻ, bản thân bị COVID-19 tháng 11 năm ngoái.
Khi mắc bệnh khoảng ba ngày, chị đau răng, sưng mặt, sau đó vào bệnh viện điều trị nha khoa, răng bớt đau nhưng mặt vẫn còn sưng. Bác sĩ giới thiệu sang chuyên khoa tai mũi họng phẫu thuật viêm xoang, rồi tiếp tục điều trị áp xe hàm vẫn không khỏi. Kết quả chụp CT ghi nhận xương bị hoại tử nên bệnh nhân được giới thiệu chuyển sang Bệnh viện Chợ Rẫy phẫu thuật.
“Ban đầu cứ nghĩ bệnh đơn giản, đến lúc bác sĩ Chợ Rẫy giải thích mới biết bệnh lạ và hiếm gặp. Trước khi mổ, bác sĩ còn khuyên về sắp xếp chuyện gia đình vì bệnh này mới quá, bác sĩ cố gắng cứu nhưng không biết sống chết thế nào, may mà sau phẫu thuật còn tỉnh lại” – Bệnh nhân cho hay.
TS-BS Nguyễn Ngọc Khang, Phó khoa Ngoại Thần kinh Bệnh viện Chợ Rẫy
TS-BS Nguyễn Ngọc Khang, Phó khoa Ngoại Thần kinh Bệnh viện Chợ Rẫy, cho biết do bệnh còn mới nên khi bệnh nhân nhập viện các bác sĩ chưa chẩn đoán được. Tuy nhiên, sau khi bệnh nhân xuất viện về quay lại khám thì bệnh nặng hơn, nhận thấy sự bất thường nên ekip điều trị quyết định xin ý kiến Ban Giám đốc hội chẩn nhiều chuyên khoa nhiều lần để lựa chọn giải pháp tốt nhất cho bệnh nhân.
"Cũng có nhiều vấn đề đặt ra khi lựa chọn phương án điều trị cho bệnh nhân. Như nếu xương sọ mổ cắt hết đi thì tạo lại xương sọ hay để một thời gian rồi mới tạo sọ cho bệnh nhân? Lấy xương sọ trước thì lấy cái gì đỡ não cho bệnh nhân? nhưng nếu để lại thì tình trạng viêm màng não sẽ làm bệnh nhân tử vong! ”
Sau những băn khoăn bước đầu, ekip đã quyết định lựa chọn phương pháp can thiệp an toàn nhất cho bệnh nhân. Sau can thiệp, tình trạng viêm không còn tái diễn sau khi bệnh nhân được lấy ổ viêm và tiếp tục sử dụng kháng sinh để điều trị.
TS.BS Lê Quốc Hùng - Trưởng Khoa Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy - cho rằng đến nay vẫn chưa thể khẳng định bệnh này có liên quan đến COVID-19 hay không. Nguyên nhân của tình trạng hủy xương thường do tắc mạch, giảm máu nuôi dẫn đến hoại tử, hoặc có thể do các yếu tố bên ngoài như vi sinh vật tấn công làm viêm nhiễm xương. Trong 3 bệnh nhân này, 2 trường hợp có nấm sợi tơ trong mô xương sọ bị viêm, tương tự các bài báo cáo quốc tế.
Bình thường, môi trường xung quanh có nhiều loại vi sinh vật, khi cơ thể suy giảm miễn dịch như mắc bệnh đái tháo đường, sẽ dễ bị tấn công. Trước đây người đái tháo đường rất hiếm bị cốt tủy viêm xương nhưng sau khi COVID-19 xuất hiện, thế giới ghi nhận nhiều ca.
Điều này có thể do cơ thể người mắc COVID-19 bị rối loạn miễn dịch kéo dài, cộng với bệnh lý nền sẵn đó, dẫn đến nấm phát triển nhiều hơn trong cơ thể, gây viêm nhiễm", bác sĩ Hùng phân tích. Trong 11 trường hợp, có 5 bệnh nhân mắc đái tháo đường. Các bệnh nhân sau phẫu thuật đều được dùng kháng sinh, kháng nấm khoảng 6 tháng để đánh giá tình hình.
TS.BS Lê Quốc Hùng, Trưởng Khoa Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy
"Chúng tôi chưa rõ bệnh có thường gặp gần đây không, nhưng rất có thể bệnh nhân vào các cơ sở y tế, sau đó tử vong với các chẩn đoán như áp xe não, viêm màng não mủ...", bác sĩ Hùng nói và thêm rằng đây là những lý do tử vong thuộc "phần ngọn của vấn đề", còn gốc rễ sâu xa cần các bác sĩ phải nhận ra bất thường, chú tâm tìm hiểu và phối hợp điều trị sớm.
Do có nhiều triệu chứng dễ nhầm lẫn với các bệnh khác, các bác sĩ khuyến cáo người bệnh sau khi mắc Covid khoảng 6-8 tháng nếu có nhức đầu, viêm xoang, cần được chụp CT sọ não để kiểm tra.
Các triệu chứng điển hình
Các triệu chứng điển hình trên bệnh nhân và được chia thành các nhóm triệu chứng như :
- Nhìn thấy vùng sọ hoặc mặt có dấu hiệu sưng nề, không cân đối 2 bên, ấn đau và ấn có cảm giác phù nề, lõm.
- Vùng trán sưng nề, ấn lõm nhẹ, đau
- Khám mắt : Mi mắt trên sưng đỏ tấy, đau, rạch ra có ít mủ.
- Khám nội soi mũi xoang: Trong hốc mũi có nhiều mủ vàng đặc chảy ra từ các lỗ xoang hay lỗ thông xoang sau mổ những lần trước, 1 số bệnh nhân có kèm theo hoại tử nặng trong mô mềm và các xương hốc mũi.
- Khám răng lợi: Các răng hàm trên lung lay, đau, hoại tử niêm mạc làm lộ xương hàm hoặc hoại tử rộng vùng xương khẩu cái kèm theo nhiễm trùng, có mùi hôi thối khi bệnh nhân súc miệng (Mặc dù các răng thì còn trong tình trạng tốt)
Trên hình ảnh học phim CT - scan thấy tình trạng viêm của các xương thuộc hệ thống xương hàm trên như :
- Xương nền sọ : Xương trán, xương bướm, xương thái dương, xương chẩm
- Các xương thuộc hệ thống xương hàm trên : Xương của thành các xoang mặt, xương khẩu cái.
PGS.TS Tăng Chí Thượng - Giám đốc Sở Y tế TP.HCM - khẳng định ngành y sẽ nghiêm túc tìm hiểu nguyên nhân của bệnh sau khi có các công bố gần đây về nhiều trường hợp bệnh bị hoại tử xương hàm sau mắc COVID-19.
Sở Y tế TP.HCM dự kiến sẽ tổ chức hội thảo khoa học về vấn đề này trong tuần tới.
Báo động: Hầu hết trẻ mắc hội chứng MIS-C hậu COVID-19 chưa tiêm vắc xin
Hậu COVID-19 có thể kéo dài đến 10 tháng
