Dị ứng thức ăn là gì?
Dị ứng thức ăn là một phản ứng dị ứng của cơ thể xảy ra khi cơ thể tiếp nhận những protein đặc biệt thông qua đường ăn uống. Đây là một loại phản ứng của hệ miễn dịch khi các protein đặc biệt này gây nên các phản ứng dị ứng của cơ thể.
Tình trạng dị ứng với thành phần protein trong thức ăn có thể là cấp tính (xảy ra một cách đột ngột) hoặc mạn tính (xảy ra trong một thời gian dài).
Có một số người, phản ứng dị ứng triệu chứng rất nhẹ, có thể gây không thoải mái nhưng cũng không nghiêm trọng với cơ thể. Nhưng một số trường hợp lại rất nghiêm trọng, gây nguy hiểm đến tính mạng. Các triệu chứng thường phát triển trong vòng vài phút đến hai giờ sau khi ăn.
Điển hình là 1 trường hợp bệnh nhân mới cấp cứu tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 trong tình trạng sau ăn cá thu 30 phút bắt đầu xuất hiện khó thở, bủn rủn tay chân, ban đỏ rải rác toàn thân, huyết áp tụt.
Được biết, bệnh nhân không có tiền sử dị ứng. Ngay khi tiếp nhận bệnh nhân, các bác sĩ đã nhanh chóng xử trí và chẩn đoán theo phác đồ phản vệ, hiện tại bệnh nhân đã ổn định, đang được điều trị tích cực.
Những thực phẩm dễ gây dị ứng
Sữa:
Là một trong những thực phẩm gây dị ứng phổ biến nhất ở trẻ em. Các trường hợp bị dị ứng với sữa bò thường được thấy ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 6 tháng tuổi. Người bệnh thường gặp các triệu chứng như: sưng tấy, phát ban, nổi mề đay, nôn mửa, tiêu chảy…
Hải sản:
Là nhóm thực phẩm giàu dinh dưỡng nhưng cũng dễ gây dị ứng với một số nhóm người. Các loại hải sản dễ gây dị ứng là: Tôm, cua, ngao, sò, mực, bạch tuộc, cá biển…
Đậu nành
: Dị ứng đậu nành thường xảy ra ở trẻ sơ sinh và trẻ em dưới 3 tuổi. Tình trạng dị ứng được kích hoạt bởi một loại protein trong đậu nành hoặc các sản phẩm có chứa đậu nành.
Trứng:
Đây cũng là thực phẩm dễ gây dị ứng. Các triệu chứng dị ứng sau khi ăn trứng bao gồm: đau bụng, rối loạn tiêu hóa, phát ban, có vấn đề về đường hô hấp…
Triệu chứng thường gặp khi bị dị ứng thức ăn
- Dị ứng thức ăn có thể gặp ở cả trẻ em lẫn người lớn, với các triệu chứng thường gặp gồm:
Nổi mẩn ngứa toàn thân hoặc ngứa trong miệng, nổi mề đay, phát ban, chàm, sưng môi, sưng mặt, lưỡi, cổ họng hoặc các bộ phận khác trên cơ thể.
Khò khè, nghẹt mũi hoặc khó thở.
Đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn hoặc nôn.
Chóng mặt hoặc ngất xỉu, da nhợt nhạt, tím tái, toát mồ hôi.
- Sốc phản vệ: các triệu chứng đe dọa đến tính mạng:
Hạn chế và thắt chặt đường thở.
Cổ họng bị sưng hoặc cảm giác bị nghẹn ở cổ họng khiến cho quá trình thở khó khăn.
Sốc với sự giảm huyết áp đột ngột và nghiêm trọng.
Mạch đập nhanh.
Chóng mặt hoặc mất ý thức.
Trong trường hợp người mắc bị sốc phản vệ cần phải điều trị khẩn cấp ngay lập tức, nếu không bệnh nhân hôn mê thậm chí tử vong.
Người bị dị ứng thức ăn thường gặp tình trạng nổi mẩn ngứa. Ảnh minh họa
Ai dễ bị dị ứng thức ăn?
Theo bác sĩ Nguyễn Trí Thức, khoa Bệnh Lây đường tiêu hóa (A4B), BV Trung ương Quân đội 108, các yếu tố nguy cơ gây dị ứng thức ăn gồm:
- Tiền sử gia đình: Nếu trong gia đình có người bị hen suyễn, nổi mề đay, chàm, con cái có nguy cơ cao bị dị ứng với một loại thức ăn nào đó nếu bố mẹ chúng cũng dị ứng.
- Nếu đã có tiền sử dị ứng với một loại thức ăn cụ thể , có thể cơ thể sẽ tăng nguy cơ dị ứng với những loại thức ăn khác. Và nếu đã có phản ứng dị ứng với thức ăn thì nguy cơ bị dị ứng ở những lần tiếp theo sẽ cao hơn và mức độ ngày càng nghiêm trọng.
- Tuổi: Khá phổ biến ở trẻ em, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi, với những đứa trẻ đã bị dị ứng thức ăn thì khi già đi cơ thể sẽ ít có khả năng hấp thụ thức ăn hoặc các thành phần thức ăn đã gây dị ứng.
- Thói quen: Ăn uống không khoa học thường dễ dẫn đến tình trạng dị ứng thực phẩm. Một số thực phẩm dễ gây dị ứng như: hải sản, các loại hạt, sữa, trứng,…
- Hen suyễn: Hen suyễn và dị ứng thức ăn thường xảy ra cùng nhau.
Cách phòng dị ứng thức ăn
- Tránh các thực phẩm có tiền sử gây dị ứng cho cơ thể hoặc các thực phẩm có nguy cơ gây dị ứng.
- Xem kỹ thành phần in trên bao bì thức ăn để loại trừ những sản phẩm có thể gây dị ứng cho cơ thể.
- Nếu sử dụng thức ăn chế biến sẵn không có nhãn mác, cần cẩn trọng và hỏi đầu bếp về thành phần có trong thức ăn.
- Không sử dụng thực phẩm hết hạn, ôi thiu, ẩm mốc,…
- Tập thói quen ăn uống tại nhà, hạn chế ăn uống lề đường. Nếu trong trường hợp đi xa, có thể mang theo thức ăn đã chế biến, cẩn trọng với những thức ăn không rõ nguồn gốc.
- Đối với trẻ nhỏ, nên cho bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu để hạn chế tình trạng dị ứng thức ăn.
- Báo cho giáo viên, bảo mẫu, người chăm sóc trẻ nếu trẻ có tiền sử dị ứng với một loại thức ăn nào đó.
- Tìm hiểu thông tin, kiến thức về dị ứng thực phẩm để có thể xử lý trong tình huống khẩn cấp.
Khi bị dị ứng thức ăn cần làm gì?
- Trường hợp bị dị ứng nhẹ: cần ngừng ngay thức ăn gây dị ứng, có thể sử dụng kháng histamin để giảm bớt các phản ứng dị ứng, giảm nổi mề đay, phát ban, phù nề,…
- Trong trường hợp dị ứng nghiêm trọng, ngừng ngay thức ăn gây dị ứng và cấp cứu kịp thời.
Việc xử lý khi bị dị ứng thức ăn cần theo sự chỉ dẫn của bác sĩ. Do đó, khi bản thân hoặc người thân có 1 trong các triệu chứng dị ứng trên hay đến ngay các cơ sở khám chữa bệnh uy tín để được thăm khám và điều trị kịp thời.