Con tôi hiện 14 tháng tuổi. Bé có biểu hiện ho đến đỏ mặt, nôn ói. Xin hỏi đây có phải biểu hiện của bệnh ho gà không?
Đại úy, bác sĩ Bùi Thu Phương, khoa Nhi, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108
Ho gà là bệnh lý nhiễm trùng cấp tính do vi khuẩn Bordetella pertussis. Bệnh lây truyền do tiếp xúc trực tiếp qua đường hô hấp khi các dịch tiết từ niêm mạc mũi họng bệnh nhân bắn ra từ ho, hắt hơi.
Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng thường thấy tại trẻ em. Bệnh đặc biệt nặng ở bệnh nhi trong lứa tuổi 3 tháng khi chưa được tiêm vaccine đầy đủ.
Theo WHO, hàng năm, thế giới có khoảng 30-50 triệu người mắc ho gà. Trong đó, khoảng hơn 300.000 người tử vong, tỷ lệ này tăng cao nhất ở nhóm trẻ nhỏ. Từ khi có vaccine, bệnh đã giảm thiểu tỷ lệ mắc cũng như tử vong.
Trẻ được định hướng đến chẩn đoán ho gà khi thời gian bị ho kéo dài trên 2 tuần, kèm theo cơn ho có đặc điểm khác biệt:
- Cơn ho kịch phát, sau cơn có tiếng rít, thường kèm theo đỏ mặt, nôn ói.
- Với trẻ nhũ nhi (trẻ 1 tháng tới 12 tháng) dưới 3 tháng tuổi, thường không có cơn ho. Thay vào đó, ho thường kèm ngưng thở hoặc ngưng thở tím tái mà trẻ không ho.
- Các biểu hiện của viêm phổi, xuất huyết dưới kết mạc hay vùng quanh hốc mắt. Đặc biệt, trẻ có thể có rối loạn tri giác hoặc co giật.
Một số biến đổi đặc trưng trong xét nghiệm công thức máu có thể giúp định hướng chẩn đoán bệnh như tỷ lệ bạch cầu tăng cao, có thể lên đến vài chục nghìn, trong đó đa số là bạch cầu Lympho. Chẩn đoán xác định bằng phân lập vi khuẩn ho gà hoặc xét nghiệm kháng thể huỳnh quang trực tiếp đối với dịch tiết từ mũi họng bệnh nhân.
Trẻ được chẩn đoán ho gà nhẹ có thể điều trị cách ly tại nhà dưới sự giám sát của nhân viên y tế khu vực. Gia đình cần đưa trẻ tái khám khi có các dấu hiệu nặng như số lượng cơn ho nhiều hơn, cơn ho dài với xuất hiện suy hô hấp... Những trường hợp ho gà nặng cần nhập viện để điều trị sớm.
Để phòng ho gà, trẻ em khi đến tuổi cần được tiêm phòng đầy đủ để có kháng thể chống lại bệnh. Chúng ta có loại vaccine ho gà đơn hoặc hỗn hợp (DPT) được dùng cho trẻ theo lịch của chương trình tiêm chủng mở rộng.