Tinh trùng được tạo ra trong ống sinh tinh, qua quá trình phân đôi giảm nhiễm có bộ 23 nhiễm sắc thể. Nó sẽ kết hợp với trứng của phụ nữ, để tạo ra phôi và phát triển thành thai nhi. Còn tinh dịch là hỗn hợp của tinh trùng một hỗn dịch chất lỏng được tạo ra chủ yếu từ túi tinh, ống dẫn tinh và tuyến tiền liệt, chứa đầy đủ các chất "dinh dưỡng" cho tinh trùng sống lâu dài trong đường dẫn tinh.
Quá trình sản xuất tinh trùng được gọi là quá trình sinh tinh, xảy ra ở các ống sinh tinh trong tinh hoàn. Từ quá trình phân bào giảm nhiễm cho đến khi tinh trùng trưởng thành và có khả năng thụ thai mất khoảng 70-100 ngày.
Trong quá trình sinh tinh, tinh hoàn tạo ra vài triệu tinh trùng mỗi ngày với tốc độ khoảng 1.500 tinh trùng/giây. Khi kết thúc một chu kỳ sản xuất tinh trùng đầy đủ, có tới 8 tỷ tinh trùng được sản xuất.
Nhiều nghiên cứu đã tìm thấy mối liên hệ giữa thói quen hút thuốc và sự suy giảm số lượng tinh trùng. Cũng có bằng chứng cho thấy thay đổi chế độ ăn uống có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm tinh trùng. Bên cạnh đó, lượng vitamin D tăng lên có thể thúc đẩy sản xuất tinh trùng.
Ngoài ra, khi các chàng bị tăng cân dẫn đến béo phì có thể làm gia tăng sản xuất hormone estrogen. Việc này làm giảm số lượng tinh trùng cũng như nhu cầu tình dục.
Nhiều quan điểm cho rằng, mặc đồ lót có thể làm giảm đáng kể số lượng tinh trùng của một người. Tuy nhiên, các bằng chứng khoa học lại không cho thấy như vậy.
Viện Sức khỏe Quốc gia Mỹ chỉ ra rằng tác động của đồ lót không đủ để gây ảnh hưởng lên khả năng thụ thai.
Các nhà nghiên cứu đã lấy 35 mẫu tinh dịch từ 500 nam giới muốn sinh con. Chất lượng tinh dịch có một số mặt tốt hơn ở những nam giới mặc quần đùi rộng, còn một số mặt khác lại kém hơn.
Tuy nhiên, sự khác biệt là không đáng kể và không có ý nghĩa thống kê, quan trọng hơn, sự lựa chọn quần lót của nam giới không ảnh hưởng tới thời gian họ khiến "nửa kia" thụ thai.
Ngoài ra, một nghiên cứu gần đây chỉ ra, nam giới mặc quần đùi có số lượng tinh trùng cao hơn 17% so với những người mặc quần lót. Tuy nhiên, các tác giả nghiên cứu thừa nhận rằng những phát hiện này có thể không đáng tin cậy, vì nghiên cứu của họ dựa trên việc người tham gia tự báo cáo và nhớ lại, cùng với các yếu tố khác.
Mặc dù quá trình sinh tinh tiếp tục diễn ra trong suốt cuộc đời của nhiều nam giới, nhưng chất lượng tinh trùng có xu hướng giảm dần theo tuổi tác.
Trong một nghiên cứu trên 8.000 ca mang thai, khả năng thụ thai trong một năm ở nam giới trên 40 tuổi thấp hơn 30% so với nam giới dưới 30 tuổi.
Trong một nghiên cứu khác về 901 chu kỳ thụ tinh trong tử cung (một phương pháp điều trị vô sinh), nam giới trên 35 tuổi có tỷ lệ có thai là 25%, so với tỷ lệ có thai ở nam giới dưới 35 tuổi là 52%. Do vậy, suy giảm chất lượng tinh trùng và khả năng sinh sản của nam giới do tuổi tác đã được nghiên cứu xác nhận rõ ràng.
Cơ thể nam giới sản xuất hàng triệu tế bào tinh trùng mỗi ngày. Ở người và các động vật khác, tinh trùng có thể di chuyển bằng đuôi để tiến tới thụ tinh với trứng.
Sau khi quan hệ, tinh trùng di chuyển với tốc độ khoảng 2cm trong một phút và mất từ 90 đến 120 phút để đến được nơi thụ tinh.
Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng, để di chuyển tinh trùng có thể vẫy đuôi 20 lần chỉ trong thời gian ít hơn một giây. Ngoài ra, tinh trùng chỉ có thể vẫy đuôi sang một bên, chúng tiến lên phía trước bằng cách xoay tròn, giống cách rái cá bơi trong nước.