Công trình này do nhóm chuyên gia tại Trung tâm Kiểm soát Bệnh Truyền nhiễm, Viện Y tế Công cộng và Môi trường Quốc gia (RIVM), Bilthoven, Hà Lan, đăng tải trên medRxiv và công bố trên tạp chí Eurosurveillance ngày 16/6. Đây là nghiên cứu đầu tiên về thời gian ủ bệnh của người mắc đậu mùa khỉ trong làn sóng mới được công bố.
Thời gian ủ bệnh khác nhau tùy thuộc loại phơi nhiễm
Tháng 5, đồng loạt nhiều nước ở châu Âu báo cáo về đợt bùng phát bệnh đậu mùa khỉ. Từ ngày 6/5 đến 14/6, hơn 1.800 ca mắc được báo cáo trên toàn cầu, ở những quốc gia bệnh không đặc hữu.
Bệnh đậu mùa khỉ là bệnh truyền nhiễm có thể ảnh hưởng cả người và động vật. Triệu chứng phổ biến nhất của bệnh gồm sốt, sưng hạch bạch huyết, mụn nước và phát ban đóng vảy. Các triệu chứng thường kéo dài 2-4 tuần. Trẻ em, phụ nữ mang thai và những người có hệ thống miễn dịch kém có nguy cơ mắc bệnh nghiêm trọng cao hơn.
Trong thời gian bùng phát các ca đậu mùa khỉ trên toàn thế giới, tính đến 31/5, Hà Lan ghi nhận 31 ca. Giới chức nước này ngăn chặn bùng phát bằng cách tập trung vào phát hiện ca bệnh, truy vết, cách ly người bệnh, tiếp xúc gần. Những người mắc bệnh phải cách ly trong ít nhất 21 ngày kể từ khi tiếp xúc virus.
Vết phát ban mưng mủ đặc trưng của người mắc đậu mùa khỉ. Ảnh: CDC.
31 ca mắc ở Hà Lan trong tháng 5 đều là nam giới, độ tuổi 23-64. Họ tự nhận có quan hệ tình dục đồng giới. TS Fuminari Miura và cộng sự đã phân tích thời gian ủ bệnh dựa trên thời gian khởi phát triệu chứng, lịch sử phơi nhiễm của 18 người trong số họ.
Những người này báo cáo ngày khởi phát triệu chứng và ngày bị phơi nhiễm. Các tác cho hay: “Do các loại phơi nhiễm và sự khác biệt về đường lây truyền, thời gian ủ bệnh trong các đợt bùng phát này có thể khác nhau”.
Theo các tác giả, tùy thuộc con đường lây truyền, thời gian ủ bệnh điển hình của bệnh đậu khỉ thay đổi từ 9 đến 13 ngày. Trong đó, thời gian 9 ngày áp dụng cho những trường hợp tiếp xúc phức tạp, trực tiếp với vết loét, phát ban. Thời gian 13 ngày khi tiếp xúc không xâm lấn như da kề da không có vết loét, giọt bắn.
Thời gian ủ bệnh trung bình ước tính là 8,5 ngày
Theo kết quả được công bố trên tạp chí Eurosurveillance, các tác giả cho biết thời gian ủ bệnh trung bình của bệnh đậu mùa khỉ trong đợt bùng phát này ước tính là 8,5 ngày, dao động 4-17 ngày.
Thời gian ủ bệnh là khoảng thời gian giữa lần tiếp xúc đầu tiên với virus cho đến khi cơ thể có những triệu chứng khởi phát. Thời gian ủ bệnh của của các virus khác nhau có thể khác nhau tùy thuộc cá nhân và chủng họ nhiễm.
Với bệnh đậu mùa khỉ, thời gian ủ bệnh được tính từ lúc người đó tiếp xúc trực tiếp giữa da hoặc niêm mạc bị tổn thương tới khi có triệu chứng bệnh.
Dựa trên điều này, TS Miura và cộng sự ước tính tỷ lệ người mắc bệnh đậu mùa khỉ có triệu chứng sau 21 ngày chỉ khoảng 2%. Do đó, các chính sách, khuyến nghị hiện tại về thời gian cách ly 21 ngày với người mắc, nghi mắc đậu mùa khỉ là hợp lý và có tác dụng ngăn chặn virus lây lan.
Thời gian ủ bệnh của đậu mùa khỉ trong đợt bùng phát này được cho là rút ngắn hơn nhưng không vượt quá 21 ngày. Ảnh: News Medical.
Trước đó, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) cho biết thời gian ủ bệnh rơi vào khoảng 7-14 ngày nhưng cũng có thể dao động 5-21 ngày. Con số này theo công bố của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) là 6-13 ngày.
Các tác giả lưu ý cần thêm nhiều thông tin dịch tễ chi tiết về con đường phơi nhiễm để kiểm chứng cho phát hiện này. Từ đó, họ mới có thể trả lời câu hỏi kết quả này có áp dụng được cho toàn bộ nam giới quan hệ tình dục đồng tính trong đợt bùng phát này hay không và mức độ khác nhau giữa các con đường lây nhiễm là bao lâu.
Trong khi đó, CDC ban hành hướng dẫn mới về cách xác định bệnh đậu mùa khỉ trong làn sóng mới, dựa trên những triệu chứng mà bác sĩ quan sát được. Các triệu chứng bệnh đậu mùa khỉ thường bắt đầu trong vòng 2 tuần kể từ khi người bệnh tiếp xúc với virus.
Thông thường, những người bị bệnh đậu mùa khỉ sẽ bị sốt, sưng hạch bạch huyết, đau đầu và đau cơ, tiếp theo là phát ban ở mặt hoặc trong miệng, sau đó lan sang các bộ phận khác của cơ thể - đặc biệt là bàn tay và bàn chân.
Nhưng trong nhiều trường hợp gần đây ở Mỹ, bệnh nhân bị phát ban đầu tiên ở miệng hoặc xung quanh bộ phận sinh dục, hậu môn. Thay vì phát ban lan rộng, một số bệnh nhân thấy các tổn thương rải rác hoặc khu trú ở vùng khác ngoài mặt, bàn tay hoặc bàn chân. Trong một số trường hợp, các triệu chứng giống cúm phát triển sau khi phát ban, nhưng nhiều người thậm chí không có triệu chứng này.
Một số bệnh nhân có các tổn thương xuất hiện ở những giai đoạn khác nhau trong cùng một khu vực của cơ thể. Ví dụ, mụn nước chứa dịch và mủ có thể tồn tại song song với nhau.
Đặc biệt, một số bệnh nhân ở Mỹ báo cáo tình trạng đau bên trong hoặc xung quanh hậu môn, trực tràng, chảy máu trực tràng, viêm màng đệm hoặc buồn tiểu không kiểm soát. Trước đây, những triệu chứng này không liên quan bệnh đậu mùa khỉ.