Những cơn co thắt của cơ hoành tác động lên dây thanh làm đóng mở nhanh tạo ra tiếng đặc thù gọi là nấc. Nấc thường thoáng qua và hết trong vòng vài phút, nhưng thỉnh thoảng chúng có thể ảnh hưởng trong nhiều giờ.
Nấc kéo dài hơn 48 tiếng được xem là một tình trạng bệnh lý nặng, được gọi là nấc mãn tính. Nấc mạn tính là biểu hiện hiếm gặp nhưng ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống và biểu hiện sức khỏe của bạn đang gặp vấn đề, ảnh hưởng tới ăn cũng như ngủ của người bị nấc.
Nguyên nhân
Theo PGS.TS Phạm Thị Bích Đào, Bộ môn Tai Mũi Họng, Trường Đại học Y Hà Nội, không có nguyên nhân rõ ràng về nấc, nhưng sự phấn khích, căng thẳng hoặc ăn uống loại thực phẩm đặc biệt như soda có thể gây ra nấc. Một số nguyên nhân do thuốc sử dụng, tình trạng sức khỏe không tốt.
Nguyên nhân gây nấc không phải lúc nào cũng tìm ra nhưng nấc mạn tính thường liên quan tới biểu hiện bệnh lý.
Nấc do một phần cơ hoành co thắt, tạo kích thích bởi những bệnh lý như viêm phổi, viêm màng phổi. Thần kinh điều khiển động tác thở bị tác động có thể bị phá hủy hoặc kích thích, việc có thai hoặc sự phát triển của khối u có thể tạo áp lực đè vào vùng của dây thần kinh đi qua. Phần não kiểm soát hành động vô thức, chẳng hạn như thở, có thể ngừng hoạt động bình thường, có thể sau khi bị đột quỵ hoặc chấn thương ở đầu. Các bệnh ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương như chứng đa xơ cứng có thể gây ảnh hưởng tương tự.
Nấc mạn tính có thể là triệu chứng của bệnh dạ dày-ruột như bệnh Crohn's, loét dạ dày, viêm gan, viêm ruột thừa. Một số người biểu hiện nấc mạn tính sau phẫu thuật sọ não, dạ dày ruột (phẫu thuật nội soi dạ dày). Một số thuốc có thể gây ra nấc như truyền hóa chất, uống corticoid để điều trị những bệnh dị ứng nặng và bệnh viêm da.
Điều trị
Nội khoa: Sử dụng thuốc điều trị nấc và tìm ra nguyên nhân để điều trị triệt để.
- Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã chấp thuận chlorpromazine để điều trị chứng nấc. Thuốc giãn cơ và thuốc an thần cũng có thể được sử dụng để phá vỡ co thắt gây ra nấc.
- Các loại thuốc chống trào ngược dạ dày thực quản bao gồm thuốc giảm đau, một loại thuốc bán tự do giúp giảm lượng acid dạ dày. Các loại thuốc theo toa mạnh hơn, như thuốc ức chế bơm proton (PPI), cũng có sẵn.
Ngoại khoa: Đôi khi sử dụng thuốc không hiệu quả và có thể cần phải phẫu thuật thần kinh điều khiển vận động cơ hoành.
Biến chứng của nấc mạn tính
- Sự gián đoạn giấc ngủ gây ra bởi nấc mạn tính có thể dẫn đến kiệt sức. Nấc có thể có tác động nghiêm trọng đến cuộc sống hàng ngày. Sống với tình trạng này có thể rất căng thẳng, gây lo lắng và phá vỡ các thói quen bình thường.
- Thường xuyên có cảm giác có vị đắng trong miệng hoặc đau khi nuốt, biểu hiện trào ngược dạ dày thực quản (ợ nóng, mùi vị khó chịu trong miệng, đau khi nuốt, đầy hơi, hơi thở hôi.
- Làm chậm quá trình phục hồi nếu sau phẫu thuật.
Phòng tránh nấc như thế nào?
Việc duy trì sức khỏe tinh thần và thể chất tốt là điều cần thiết để tránh nấc. Giải thích về tác động của tình trạng nấc của mình với đồng nghiệp, bạn bè và gia đình, cũng như tìm kiếm sự hỗ trợ của họ, có thể giúp bạn đối phó với căng thẳng.
Nấc mạn có thể gây khó ngủ hoặc phải thức dậy vào ban đêm. Việc thiếu ngủ có thể dẫn đến thiếu năng lượng trong ngày, gây ra kiệt sức nếu tình trạng này diễn ra trong một thời gian dài. Nghỉ ngơi nhiều và ngủ trưa trong ngày nếu có thể giúp ngăn ngừa kiệt sức.
Tập thể dục thường xuyên rất quan trọng cho lối sống lành mạnh, nên tránh các hoạt động làm cơ thể gắng sức.
Ăn nhiều bữa hơn trong ngày thay vì ăn các bữa ăn lớn vào những giờ bình thường.
Thức ăn nóng, nhiều gia vị và thức uống có ga có thể làm cho nấc nặng hơn, vì vậy mọi người nên tránh. Giữ một chai nước trong tay và uống một lượng nhỏ thường xuyên trong suốt cả ngày có thể giúp đảm bảo vẫn giữ được nước.
Sử dụng thêm gối để nâng đầu lên khi ngủ và tránh đồ ăn, thức uống gây ra chứng ợ nóng.