Vào đầu tháng 8, tại một quán bar ở Washington, D.C., Erin Pedati (40 tuổi) nói với nhóm bạn rằng cô đã phải chống chọi bệnh trầm cảm. Họ đều đồng cảm với cô. Nhưng ngày hôm sau, cô Pedati cảm thấy kỳ lạ.
“Một phần tôi cảm thấy nhẹ nhõm, vì điều quan trọng là phải có những cuộc trò chuyện như thế này. Một phần khi tự nhớ lại cuộc trò chuyện, tôi đã kể với họ những gì? Họ chưa trả lời tin nhắn của tôi. Có phải tôi đã nói với họ quá nhiều thứ không?”, cô Pedati nói với New York Times .
Thay vì đắm chìm trong dư vị của cocktail Mai Tais, cô Pedati đang trải qua “Vulnerability hangover” (tạm dịch: cảm giác bồn chồn sau khi chia sẻ quá nhiều), thuật ngữ do Brené Brown, giáo sư nghiên cứu tại Đại học Houston, đặt ra để mô tả cảm giác lo lắng, xấu hổ và hối tiếc sau khi tiết lộ chuyện cá nhân.
Là con người, chúng ta có nhu “để tạo sự kết nối với người khác bằng chính con người thật của chúng ta, nhưng cũng phải tuân theo các chuẩn mực xã hội, như không chia sẻ quá nhiều”, Emma Seppala, Giám đốc khoa học của Trung tâm Giáo dục và Nghiên cứu về Lòng trắc ẩn và Lòng vị tha tại Đại học Stanford, tác giả của tác phẩm The Happiness Track (tạm dịch: Con đường hạnh phúc ) , cho biết.
Tiến sĩ Seppala chia sẻ rằng có thể rất khó để cân bằng những nhu cầu đó cùng một lúc. Mặc dù chia sẻ giúp chúng ta thân thiết hơn, nó cũng mở ra nỗi sợ hãi về việc bị phán xét hoặc bị từ chối.
“Chúng ta có thể nghĩ: ‘Có phải bây giờ người đó sẽ ít nghĩ về tôi hơn? Người ta biết điểm yếu của tôi rồi nhỉ? Vậy tôi có an toàn không?’”, tiến sĩ Seppala nói.
Vulnerability hangover có thể gây khó chịu, nhưng không làm chúng ta yếu đi, thậm chí nó có thể hữu ích, theo New York Times .
Sự gần gũi bắt nguồn từ cư xử tự nhiên
Trước tiên, hãy biết rằng người khác có thể không suy nghĩ nhiều về chuyện cá nhân của bạn như bạn tưởng. Nhờ một hiện tượng được gọi là “mớ hỗn độn đẹp đẽ”, chúng ta thường nhìn nhận biểu hiện dễ bị tổn thương của chính mình theo cách tiêu cực hơn người khác.
Tiến sĩ Seppala nói rằng hãy nghĩ về cách bạn phản ứng với khoảnh khắc dễ bị tổn thương của người khác. Bạn có cảm thấy được kết nối hơn với vị khách giả vờ tạo dáng và tỏ vẻ lên mặt hay vị khách làm đổ thứ gì đó xuống áo của họ và cảm thấy xấu hổ về điều đó?
Đối với hầu hết chúng ta, hành động sau mang tính gắn kết hơn "vì họ cư xử tự nhiên. Và khi ai đó sống tự nhiên, điều đó cho phép chúng ta cũng sống tự nhiên”, cô cho biết.
Hãy an ủi bất kỳ sự hối tiếc nào bạn cảm thấy chỉ tồn tại trong thời gian ngắn. Amy Summerville, nhà khoa học nghiên cứu tại Kairos Research ở Dayton, Ohio, người chuyên nghiên cứu về sự hối tiếc, cho biết rằng trong khi chúng ta có xu hướng tập trung ngắn hạn vào điều chúng ta ước mình không làm, thì sự hối tiếc dài hạn của chúng ta dành cho những điều chúng ta không làm.
Tiến sĩ Summerville nói: “Thật có lý khi trong thời điểm này, bạn sẽ có cảm giác 'Ơ, tại sao tôi lại nói thế?'”. Tuy nhiên, cô ấy nói thêm, cảm giác đó thường biến mất khi bạn nhìn lại khoảng thời gian bạn quen ai đó.
Chia sẻ chuyện riêng tư giúp chúng ta thân thiết hơn
Các nghiên cứu cho thấy tính dễ bị tổn thương có thể làm tăng sự gần gũi và xây dựng lòng tin, một hiện tượng quan trọng trong giai đoạn đại dịch, khi nhiều người vẫn cảm thấy bị cô lập.
Tại một sự kiện, Nicole Baker (43 tuổi), người làm việc cho một tổ chức phi lợi nhuận ở Denver, tiết lộ với những người mà cô không gặp kể từ năm 2019 rằng gần đây cô trải qua quá trình điều trị ung thư vú.
Điều đó khiến một người tham dự khác tâm sự rằng cô ấy đã bị đột quỵ vào đầu năm. "Và nhờ đó chúng tôi đã có cuộc trò chuyện tuyệt vời về những vấn đề sức khỏe khi đi làm, điều mà chúng tôi sẽ không bàn đến nếu tôi không chia sẻ trước", cô Baker cho biết.
Chia sẻ chuyện cá nhân có thể giúp mối quan hệ bạn bè và đồng nghiệp thân thiết hơn. Ảnh: Quietrev .
Và sự dễ bị tổn thương không chỉ có lợi cho bạn bè và đồng nghiệp. Nghiên cứu phát hiện ra những người sếp dễ bị tổn thương cũng trở thành những nhà lãnh đạo tốt hơn.
"Mọi người cảm thấy thoải mái khi ở bên bạn. Những gì bạn đang biểu lộ, ‘Này, tôi là con người.’ Nó khiến mọi người cảm thấy thoải mái”, tiến sĩ Seppala nói.
Chúng ta học được gì từ những lần “lỡ lời”
Các nhà nghiên cứu lần đầu tiên mô tả “mớ hỗn độn đẹp đẽ” cũng phát hiện ra rằng người thể hiện lòng trắc ẩn với bản thân cảm thấy ít phê phán về “mớ hỗn độn” mà họ nhận thức được so với những người không làm điều đó.
Michael Tennant, người sáng tạo ra Actually Curious, game bài xây dựng sự đồng cảm và tin tưởng, cho biết một cách để loại bỏ sự phán xét với bản thân là biến nó thành một thứ gì đó mang tính xây dựng.
Tennant nói: “Hãy thay đổi nhận thức, ‘Tôi có thể học được gì từ điều này?’”.
Carla Manly, nhà tâm lý học lâm sàng ở Santa Rosa, California, cho biết khi xem xét lý do tại sao bạn chia sẻ chuyện riêng tư, cho dù đó là một sự lỡ lời vô ý hay bạn đang cố tình thì nó có thể nói cho bạn biết về lựa chọn tương lại của bạn.
Thay thế sự tự đánh giá cao bản thân bằng sự tò mò có thể giúp xác định mức độ thoải mái của bạn. "Và từ đó bạn nhận ra ‘Được rồi, có thể tôi ổn khi nói về sự lo lắng hoặc trầm cảm của mình, nhưng tôi muốn cẩn thận hơn khi nói về tài chính’”, tiến sĩ Manly nói.
Tiến sĩ Summerville cho biết: “Hối hận là phiên bản tâm lý của nỗi đau mà bạn nhận được khi đặt tay lên bếp nóng. Điều này rất hữu ích vì nó có thể giúp bạn không mắc cùng một sai lầm hai lần, hoặc những suy nghĩ lặp đi lặp lại mà không có kết quả thỏa đáng”.
"Nếu bạn có xu hướng ngẫm nghĩ về thứ gì đó mà bất đắc dĩ xuất hiện trong đầu bạn và bạn không nhận được bất cứ điều gì mới khi nghĩ về nó, đó có thể là một vấn đề", tiến sĩ Summerville chia sẻ.
Nghiên cứu của ông đã phát hiện ra mối tương quan giữa việc trầm ngâm suy nghĩ và trầm cảm, mặc dù không rõ liệu cái này có gây ra cái kia hay không. Ảnh: Pricelindy.
“Nhưng nếu bạn thực sự đang nghiên cứu điều gì đó như ‘Chà, đó không phải là điều hợp lý để kể với người đó trong thời điểm đó’, việc này sẽ giúp bạn làm tốt hơn trong tương lai”, tiến sĩ Summerville nói.
Lập kế hoạch cho tương lai
Mặc dù việc chia sẻ chuyện cá nhân mang lại lợi ích tiềm năng, vẫn có lúc bạn muốn giữ kín những chuyện này cho riêng mình.
Vấn đề là việc chia sẻ về bản thân mang đến sự thoải mái. Trong một nghiên cứu nhỏ năm 2012, những người tham gia được cho tiền để trả lời các câu hỏi. Họ cảm thấy việc chia sẻ suy nghĩ bổ ích đến mức họ đã từ bỏ 25% khoản thanh toán để chia sẻ câu trả lời của mình thay vì giữ bí mật.
Jared Dalton, nhân viên xã hội, nhà trị liệu tâm lý ở London, Ontario, cho biết những năm qua, chúng ta rất khao khát kết nối với nhau, nhưng kỹ năng xã hội còn hạn chế có thể khiến chúng ta chia sẻ quá mức.
Ngoài ra, rượu có thể làm giảm khả năng phán đoán và phòng vệ của chúng ta hơn nữa. “Khi có men say, chúng ta thường chia sẻ nhiều hơn so với khi đi cà phê”, tiến sĩ Manly nói.
Ông Dalton, người thường xuyên làm việc với các bệnh nhân A.D.H.D (Rối loạn tăng động giảm chú ý) về các chiến lược kiểm soát sự bốc đồng, đề xuất trước khi tiết lộ chuyện cá nhân, chúng ta nên thực hiện “tạm dừng tâm trí” như hít thở sâu hay nghỉ ngơi trong phòng tắm.
“Sự cấp thiết phải nói ra điều gì đó đến từ đâu? Đó là vì bạn thực sự muốn thân thiết hơn với người này? Hay là vì bạn cô đơn và bạn chỉ muốn kết nối?”, ông ấy nói.
Ông Dalton cho biết xem xét mục tiêu cuối cùng có thể giúp bạn thu hẹp lại phạm vi. Và điều đó cũng áp dụng cho việc chia sẻ trực tuyến, nơi sự kết nối bạn đang tìm kiếm có thể khó nắm bắt hơn.
Việc thả hồn trên mạng xã hội có thể khiến bạn cảm thấy bị phơi bày nếu bạn không nhận được thành quả như mong đợi. “Nếu bạn có 1.000 người bạn và bạn chia sẻ điều gì đó rất riêng tư và bạn nhận được 10 lượt thích, điều đó có thể khiến bạn cảm thấy thực sự thất vọng”, ông Dalton nói.
Đừng để
vulnerability hangover
làm bạn sợ hãi
Tiến sĩ Seppala cho biết hậu quả của sự tổn thương có thể khó chịu hoặc đáng ngạc nhiên, nhưng nó thường đáng giá.
Trong các lớp học về trí tuệ cảm xúc mà bà ấy giảng dạy tại Đại học Yale, bà ấy nhận thấy “càng dễ bị tổn thương và càng thành thật với các ví dụ của mình, tôi càng có thể truyền đạt thông điệp của mình nhiều hơn”.
Thoải mái với tác động xảy ra sau của tính dễ bị tổn thương "ban đầu đòi hỏi sự can đảm, nhưng sau đó nó giống như cơ bắp mà bạn xây dựng".
Ông Tennant, người đang viết một cuốn sách về lòng dũng cảm dễ bị tổn thương, cho biết ông bắt đầu nghĩ về nó như một siêu năng lực. “Vì vậy, nhiều người trong chúng ta quen với việc che giấu góc cạnh đó, hoặc tránh xa bờ vực đó. Khi tôi bước về phía nó, mọi người thường cảm động”.