Chia sẻ tại hội thảo về công tác chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em diễn ra tại Hà Nội sáng 28/7, TS Trần Đăng Khoa, Phó Vụ trưởng Vụ Sức khỏe Bà mẹ - Trẻ em (Bộ Y tế) cho biết ung thư cổ tử cung là loại ung thư phổ biến thứ 2 ở phụ nữ tuổi sinh sản, sau ung thư vú. Tại nước ta, mỗi năm có 5.100 phụ nữ mắc và khoảng 2.500 chị em chết do ung thư cổ tử cung.
Tỷ lệ mắc mới của ung thư cổ tử cung tại nước ta là 13,6/100.000 phụ nữ. Con số này ở Hà Nội là 6,5/100.000, tại TPHCM là 26/100.000.
Tỷ lệ phụ nữ được sàng lọc ung thư cổ tử cung tại nước ta còn khá thấp.
Nhiễm HPV là nguyên nhân chính của ung thư cổ tử cung. Trong đó type 16 và 18 rất phổ biến và gây ra >70% các trường hợp ung thư cổ tử cung. Bệnh nguy hiểm, nhưng có thể dự phòng bằng cách tiêm vaccine HPV hoặc sàng lọc, phát hiện sớm và điều trị kịp thời, làm giảm tử vong và gánh nặng cho gia đình và xã hội.
Vụ Sức khỏe Bà mẹ - Trẻ em đã xây dựng kế hoạch hành động quốc gia về dự phòng và kiểm soát ung thư cổ tử cung, đề án thí điểm sàng lọc phát hiện sớm ung thư cổ tử cung và xử trí. Đồng thời, Vụ cũng phối hợp với các bệnh viện đầu ngành sản khoa đào tạo đội ngũ giảng viên tuyến tỉnh về sàng lọc ung thư cổ tử cung.
Theo TS Khoa hiện nay đa số trạm y tế xã đã triển khai được kỹ thuật sàng lọc đơn giản là VIA (nghiệm pháp acid acetic), tuyến huyện, tỉnh thực hiện được xét nghiệm tế bào học, HPV. Tuy nhiên, các hoạt động mới chỉ dừng lại ở sàng lọc thụ động (khi khám phụ khoa), chưa triển khai được chương trình sàng lọc chủ động. Tỷ lệ phụ nữ được sàng lọc còn khá thấp (28%), khó đạt mục tiêu đặt ra trong kế hoạch đề ra là đạt 60% vào năm 2025.
"Năng lực sàng lọc của các tuyến còn hạn chế. Chỉ có 22% bệnh viện huyện có khả năng thực hiện xét nghiệm tế bào học cổ tử cung, còn lại chỉ lấy bệnh phẩm cổ tử cung gửi tuyến trên xét nghiệm. Chỉ khoảng 33% trạm y tế xã thực hiện được VIA và 21% lấy được bệnh phẩm", TS Khoa nói.
Cũng theo ông, hiện tại luật Bảo hiểm y tế Việt Nam chưa cho thanh toán đối với các chi phí khám sàng lọc. Trong 3 phương pháp sàng lọc, chỉ có VIA rẻ tiền, hai phương pháp còn lại đều khá đắt tiền (nhất là HPV) so với tiền túi của người dân. Cũng vì thế, chương trình sàng lọc chủ động cho cộng đồng chưa thể triển khai được một cách có hệ thống.
"Sắp tới, chúng tôi sẽ đề xuất đưa một số dịch vụ vào để được BHYT thanh toán, trong đó có sàng lọc ung thư cổ tử cung", ông Khoa chia sẻ.
Các dấu hiệu của bệnh ung thư cổ tử cung gồm:
- Ra máu âm đạo bất thường.
- Ra máu âm đạo sau quan hệ tình dục.
- Ra khí hư âm đạo màu vàng, có mùi khó chịu hoặc khí hư có nhầy máu.
- Đau tức vùng bụng dưới, tiểu nhiều lần, khó chịu khi đi tiểu.
- Đi tiểu, đi ngoài ra máu khi ung thư xâm lấn bàng quang, trực tràng.
- Kinh nguyệt kéo dài, không đều.
- Mệt mỏi và sút cân không rõ nguyên nhân.
Theo Vụ Sức khỏe Bà mẹ - Trẻ em, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tích trong việc giảm tử vong mẹ, trẻ em và suy dinh dưỡng ở trẻ em (cả nhẹ cân và thấp còi). Cụ thể, tỷ lệ tử vong mẹ trên 100.000 trẻ đẻ ở Việt Nam đã giảm từ 165 ca vào năm 2000 xuống còn 46 ca vào năm 2019 chỉ còn 46 ca. Tình trạng dinh dưỡng bà mẹ, trẻ em cũng có nhiều khả quan. Sau 20 năm, chiều cao trung bình của nữ giới tăng lên 3,3cm, với nam giới là 5,8cm.
Tuy nhiên vẫn còn khoảng cách khá xa giữa các vùng. Tử vong mẹ ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số cao gấp 3 lần vùng thành thị. Tỷ lệ này ở dân tộc H'mong cao gấp 7-8 lần ở dân tộc Kinh, Tày. Tỷ suất tử vong trẻ em dưới 1 tuổi ở nông thôn cao gấp đôi thành thị và khoảng cách về tử vong trẻ em dưới 1 tuổi ở dân tộc thiểu số và dân tộc Kinh ngày càng tăng.