Cũng giống như thời kỳ tiền mãn kinh hay mãn kinh ở phụ nữ, đàn ông cũng có thời kỳ đặc biệt khi bước vào giai đoạn tiền mãn dục và mãn dục nam. Nhiều người cho rằng đây là giai đoạn khá buồn bã trong đời của người đàn ông.
Với nam giới, nội tiết tố testosterone có vai trò quan trọng về sinh học sức khỏe, được coi như năng lượng giữ bản lĩnh đàn ông. Nồng độ testosterone trong máu bình thường của một người đàn ông từ 10 đến 35 nanomol/l. Tiêu chuẩn vàng để xác định mãn dục nam quý ông là ở dưới mức này, theo thông tin từ Trung tâm Nam học, Bệnh viện Việt Đức (Hà Nội).
Theo các bác sĩ khoa Nam học và Y học giới tính, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, đây là quá trình tự nhiên, không thể đảo ngược được.
Testosterone đạt đến đỉnh điểm vào khoảng 18-25 tuổi. Sau 30 tuổi, nồng độ testosterone có thể giảm khoảng 1% mỗi năm. Hormone này giảm nhiều sau tuổi 40 và giảm mạnh 30-50% khi ngoài 50.
Đáng nói, suy giảm chức năng sinh dục ở nam đang có xu hướng trẻ hóa và thường gặp ở nam giới mới ngoài 40 tuổi thay vì độ tuổi 50 như trước đây, theo PGS.TS Nguyễn Quang, Giám đốc Trung tâm Nam học, Bệnh viện Việt Đức.
Khi tuổi càng cao, các phủ tạng trong cơ thể, trong đó có tuyến yên - não bộ và tinh hoàn bị suy thoái. Điều này khiến lượng nội tiết tố testosterone trong máu giảm dưới mức bình thường, gây ra nhiều hội chứng trong đó có mãn dục nam.
Ngoài di truyền, một số yếu tố khiến suy giảm testosterone như: Các bệnh làm rối loạn nhịp hoạt động của hệ thống trục hạ đồi - tuyến yên gây rối loạn sự sản xuất các nội tiết tố có liên quan; tiểu đường, suy tuyến yên, các khối u vùng tuyến yên - tinh hoàn, u tuyến thượng thận và các khối u ở các phủ tạng khác.
Thầy thuốc cũng lưu ý có một số nam giới, nồng độ testosterone giảm thấp nhưng không có triệu chứng của mãn dục nam. Nhiều trường hợp, các triệu chứng mãn dục nam có thể do các yếu tố khác và không nhất thiết là do giảm nồng độ testosterone.
Các nguyên nhân được nhắc đến có thể do phong cách sống như ngủ không đủ giấc hoặc mất ngủ; chế độ ăn uống không lành mạnh; tập thể dục không đủ; hút thuốc lá.
Ngoài ra, yếu tố tâm lý như trầm cảm, lo lắng, căng thẳng cũng ảnh hưởng nhiều tới mãn dục nam. Nhiều nghiên cứu chứng minh, 47% người căng thẳng thần kinh suy giảm ham muốn tình dục và không còn hứng thú như trước.
Cuối cùng, các loại thuốc như corticosteroid, thuốc phiện, thuốc an thần, hóa trị,… đã được các thầy thuốc đề cập tới trong các yếu tố gây suy giảm testosterone của quý ông.
Những dấu hiệu đàn ông “mãn dục” đừng coi thường
- Khó chịu và tâm trạng không ổn định; trầm cảm, ngại giao tiếp, dễ tủi thân
- Giảm hoặc mất ham muốn tình dục
- Rối loạn cương dương
- Tinh trùng yếu
- Mất khối lượng cơ; tích mỡ béo bụng; suy nhược
- Năng lượng thấp hoặc mệt mỏi
- Giảm sự phát triển của tóc
- Các vấn đề về tập trung và/hoặc trí nhớ ngắn hạn, mất sự nhạy cảm của các phản xạ
- Giảm mật độ xương
- Có những rối loạn về hô hấp hay hệ tim mạch như huyết áp cao - thấp bất thường, tim đập nhanh, mặt đỏ bừng, hồi hộp, bốc hỏa, toát mồ hôi,…
Các triệu chứng này có thể xảy ra ồ ạt khiến người đàn ông rất khó chịu, nhưng cũng có thể xảy ra một cách nhẹ nhàng, êm đềm.
Dễ chẩn đoán, điều trị nhầm
Điều đáng lưu ý là trong số các dấu hiệu lâm sàng mãn dục nam này chỉ có 3 triệu chứng về tình dục, các triệu chứng còn lại thuộc toàn thân. Vì thế, các thầy thuốc và bệnh nhân thường quên mất khái niệm về mãn dục nam giới.
Không ít người được hướng điều trị sang các chuyên khoa khác như rối loạn thần kinh thực vật, bệnh trầm cảm, suy nhược cơ thể hay một bệnh mạn tính nào đó. Trong khi chỉ cần bệnh nhân có một triệu chứng về tình dục và 2 triệu chứng toàn thân, thầy thuốc cần định hướng việc chẩn đoán về mãn dục nam giới.
Mặc dù mãn dục nam không gây tử vong, nếu không được điều trị, các triệu chứng có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống, công việc của quý ông. Nồng độ testosterone thấp đã được phát hiện làm tăng nguy cơ tử vong do các bệnh lý về tim, tăng khả năng mắc tăng mỡ máu và ung thư.
Để chẩn đoán mãn dục nam, ngoài các triệu chứng lâm sàng, bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân thực hiện các xét nghiệm sinh hóa, nội tiết tố (chủ yếu là nội tiết tố sinh sản) để tìm các bệnh rối loạn nội tiết; chẩn đoán hình ảnh,… Ngoài ra, nồng độ testosterone thấp hơn từ 10 đến 35 nanomol/l là tiêu chuẩn vàng để xác định mãn dục nam.
Để êm đềm bước qua giai đoạn đặc biệt này, giúp “con tim vui trở lại”, các chuyên gia nam học khuyên quý ông tăng cường giao tiếp xã hội; hạn chế các chất kích thích như thuốc lá, rượu bia. Kiểm soát cân nặng, đều đặn tập luyện thể thao cũng rất có giá trị trong duy trì và tăng testosterone một cách tự nhiên.
Đặc biệt, quan hệ tình dục đều đặn cũng góp phần tăng testosterone, làm chậm đà suy giảm. Trong giấc ngủ, cơ thể sản xuất một số lượng testosterone, vì vậy cần ngủ đủ giấc.