Các sản phẩm giảm tác hại: Loại bỏ 95% hàm lượng của các chất gây hại
Khoa học đã xác định, nguyên nhân chính gây ra các bệnh lý do hút thuốc lá (bao gồm bệnh ung thư dẫn đến tử vong) là bắt nguồn từ khói khi đốt cháy điếu thuốc lá. Khi người hút thuốc rít điếu thuốc càng sâu, hít khói thuốc càng nhiều bao nhiêu, thì lượng độc chất sản sinh qua quá trình đốt cháy sẽ bị hấp thu vào cơ thể càng cao bấy nhiêu.
Do đó, để giảm bớt mức độ gây hại cho những người không thể cai hoặc chưa sẵn sàng cai thuốc, khoa học đã tạo ra sản phẩm có thể cung cấp nicotin nhưng lại không cần phải đốt thuốc lá.
Nhiều nghiên cứu từ Mỹ, Đức, Anh, Nhật Bản… cho thấy, các sản phẩm thay thế giảm tác hại (hay còn gọi là thuốc lá không khói) như thuốc lá làm nóng, thuốc lá điện tử hoặc thuốc lá ngậm snus có thể là một sự bổ sung quan trọng cho các chương trình, chiến lược kiểm soát thuốc lá hiện có của quốc gia, trong bối cảnh những giải pháp cai thuốc lá chưa đạt được mục tiêu như kỳ vọng.
Gần đây nhất, trong thư kiến nghị gửi đến Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hai cựu thành viên của tổ chức này là GS. Robert Beaglehole và GS. Ruth Bonita cho biết, việc chuyển đổi từ thuốc lá điếu sang thuốc lá không khói giúp giảm tác hại đến ít nhất 95% so với việc tiếp tục hút thuốc lá điếu. Rõ ràng, đây là một sự khác biệt rất lớn mà cộng đồng, đặc biệt là những người đang hút thuốc, cần được cung cấp thông tin minh bạch và đầy đủ.
Trong khi đó, Hoa Kỳ, một trong những quốc gia cung cấp các nguyên cứu khoa học tin cậy về hàm lượng các chất gây hại của những sản phẩm thuốc lá không khói, thông qua Cục quản lý Thực Phẩm và Dược phẩm (FDA) khẳng định, các sản phẩm thuốc lá không khói đã được cơ quan này kiểm nghiệm và cho phép lưu hành, vì là sản phẩm phù hợp với sức khỏe cộng đồng.
Theo đó, FDA từng bước thông qua các sản phẩm bao gồm: một số sản phẩm thuốc lá làm nóng (heated tobacco product), sản phẩm thuốc lá điện tử hệ thống đóng (Closed END system) và tinh dầu hương thuốc lá đi kèm, và các sản phẩm sử dụng qua đường uống (oral tobacco).
Triệt tiêu khói thuốc sẽ giúp giảm 95% hàm lượng các tác nhân gây hại cho người hút thuốc.
Những bất cập trong kiểm soát các sản phẩm thuốc lá
Hiện nay người Việt chỉ được tiếp cận hợp pháp với thuốc lá điếu, sản phẩm đã được xác định gây hại nhất trên chuỗi nguy cơ của các sản phẩm thuốc lá. Trong khi đó, những sản phẩm giảm tác hại hiện chỉ được giao dịch nhộn nhịp tại... thị trường chợ đen vì những bất cập hiện nay trong luật kiểm soát thuốc lá.
Theo đó, hiện Việt Nam chỉ áp dụng Luật phòng, chống tác hại thuốc lá đối với thuốc lá điếu, xì gà, và chưa bao gồm những sản phẩm thuốc lá không khói, mặc dù các sản phẩm “công nghệ” này đã hiện diện thực tế trên thị trường trong rất nhiều năm qua.
Trong bối cảnh đó, nhiều toạ đàm, hội thảo với sự tham gia của đại diện các ban, bộ, ngành và chuyên gia y tế hàng đầu đã được tổ chức để lấy ý kiến Bộ ngành liên quan, cũng như cập nhật cho xã hội về tiến độ gần nhất.
Đầu năm 2022, tại buổi tọa đàm “Quản lý thuốc lá thế hệ mới – Cần góc nhìn mới” tổ chức tại Hà Nội, các đại biểu khách mời đều khẳng định nhu cầu quản lý mặt hàng này là cần thiết và cần sớm thực thi để giải quyết một số vấn đề liên quan đến kinh tế, xã hội gần đây.
Ông Lưu Bình Nhưỡng, Phó Ban Dân Nguyện, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đồng thời nêu lên cơ sở pháp lý có thể áp dụng trong việc thực thi việc quản lý các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới.
Ông Nhưỡng khẳng định: “Chúng ta có Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá nhưng việc quản lý yếu kém đã dẫn đến tình trạng các loại thuốc lá thật, chính danh hiện nay đang bị cạnh tranh, nghĩa là có tình trạng bất công trong quá trình sản xuất kinh doanh của các loại mặt hàng mà ta gọi là mặt hàng thuốc lá. Tôi cho rằng đây là vấn đề liên quan cả về xuất nhập khẩu, các vấn đề tiền thuế của Nhà nước, cả sức khỏe của con người, môi trường, v.v.
Nhiều ý kiến đồng thuận cần sớm quản lý mặt hàng thuốc lá không khói, giảm tác hại.
Hiện các chuyên gia đều nhất trí cho rằng, để sớm đưa các sản phẩm thuốc lá mới vào quản lý, Việt Nam có thể tham chiếu quy trình luật hóa các sản phẩm này tại các quốc gia tiên tiến trên thế giới.
Theo đó chúng ta hoàn toàn có thể áp dụng Luật kiểm soát thuốc lá hiện hành để đưa mặt hàng này vào vòng quản lý, vì Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá hiện tại đã có nêu rõ danh mục “thuốc lá khác” để áp dụng cho những sản phẩm thuốc lá không phải là thuốc lá điếu hoặc xì gà. Mặt khác, các chuyên gia cũng khẳng định chỉ khi được quản lý, chiến lược kiểm soát tác hại thuốc lá quốc gia mới được thực thi toàn diện, triệt để.
Đồng thời, quản lý sớm cũng là cơ sở để ngăn chặn tình trạng buôn lậu, thất thoát thuế, và những hệ lụy tác động tiêu cực lên xã hội.