Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky phát biểu qua video trước Đại hội đồng Liên Hợp Quốc ngày 21/9 (Ảnh: AFP).
Trong bài phát biểu trước Đại hội đồng Liên Hợp Quốc hôm 21/9, Tổng thống Volodymyr Zelensky đã 5 điều kiện tiên quyết cho hòa bình tại Ukraine.
Bản kế hoạch 5 điểm của ông Zelensky gồm: 1) Hình phạt cho tội xâm chiếm bao gồm các biện pháp trừng phạt và tước bỏ quyền phủ quyết của Nga; 2) Bảo vệ sinh mạng người dân khi đề cập đến các ngôi mộ tập thể được tìm thấy ở Bucha và Izium; 3) Khôi phục an ninh và toàn vẹn lãnh thổ, cảnh báo những nỗ lực của Nga nhằm tấn công các cơ sở hạt nhân ở Ukraine sẽ ảnh hưởng đến "tất cả mọi người vì chưa ai tìm ra vắc xin chống lại phóng xạ"; 4) Đảm bảo an ninh và an toàn; 5) Quyết tâm của Ukraine tiếp tục phòng vệ trước Nga.
Tổng thống Zelensky cho biết cả thế giới đều muốn hòa bình, ngoại trừ Nga. "Ukraine muốn hòa bình, châu Âu muốn hòa bình, thế giới muốn hòa bình, nhưng chúng ta đã thấy ai là người duy nhất muốn xung đột", ông Zelensky nói.
Tổng thống Zelensky cho biết ông tin rằng các vùng lãnh thổ Ukraine sẽ được giải phóng theo thời gian: "Chúng tôi có thể đưa lá cờ Ukraine trở lại trên khắp lãnh thổ của chúng tôi. Chúng tôi có thể làm điều đó với lực lượng vũ trang của mình, nhưng chúng tôi cần thời gian", nhà lãnh đạo Ukraine nhấn mạnh.
Ông Zelensky khẳng định Ukraine đã chuẩn bị cho các cuộc đàm phán hòa bình, nhưng phải là "hòa bình thực chất, trung thực, công bằng". Ông cũng kêu gọi thành lập tòa án đặc biệt để trừng phạt Nga.
Đề cập đến khả năng tiến hành các cuộc đàm phán hòa bình giữa Ukraine và Nga, Tổng thống Zelensky nói: "Đối với cuộc đàm phán giữa Ukraine và Nga, có lẽ bạn đã nghe những tuyên bố khác nhau từ Nga về cuộc đàm phán, như thể họ đã sẵn sàng đàm phán. Họ nói về đàm phán nhưng lại tuyên bố tổng động viên quân đội. Họ nói về đàm phán nhưng lại công bố các cuộc trưng cầu dân ý".
Trước đó, chính quyền các vùng Donetsk, Lugansk ở miền Đông và Kherson, Zaporizhzhia ở miền Nam Ukraine thông báo sẽ tổ chức trưng cầu dân ý về việc sáp nhập vào Nga ngày 23-27/9. Nga là quốc gia đầu tiên công nhận độc lập của Lugansk và Donetsk hồi tháng 2, vài ngày trước khi Moscow thông báo mở chiến dịch quân sự ở Ukraine. Nga cũng giành quyền kiểm soát vùng Kherson và phần lớn Zaporizhzhia từ tháng 3 năm nay.
Giới chức Ukraine cảnh báo các cuộc trưng cầu dân ý để sáp nhập vào Nga sẽ không có cơ sở pháp lý và đối mặt với phản ứng mạnh mẽ từ cộng đồng quốc tế. Tổng thống Zelensky tuyên bố Nga sẽ phải hứng chịu lệnh trừng phạt nặng nề nếu tiến hành sáp nhập các khu vực của Ukraine.
Phó Thủ tướng Ukraine Irina Vereshchuk đầu tháng 9 cảnh báo, Ukraine sẽ bỏ tù tối đa 12 năm và tịch thu tài sản của những người tham gia trưng cầu dân ý. Tổng thống Zelensky hồi tháng 8 tuyên bố, Kiev sẽ không đàm phán nếu Nga tổ chức trưng cầu dân ý tại các khu vực do Moscow kiểm soát ở Ukraine.
Phó chủ tịch Hội đồng An ninh Nga Dmitry Medvedev hôm 20/9 khẳng định "các cuộc trưng cầu dân ý ở Donbass có tầm quan trọng to lớn không chỉ trong việc bảo vệ người dân Lugansk và Donetsk mà còn là sự khôi phục công lý lịch sử". Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cũng cho rằng người dân ở các vùng lãnh thổ ly khai nên tự quyết định số phận của họ.