Một khu nhà ở xã hội ở Quốc Oai, Hà Nội. Ảnh: Cao Nguyên
Có gây khó dễ cho người dân?
Vào đầu tháng 6 vừa qua, sau khi có phản ánh từ dư luận, Sở Xây dựng Bắc Ninh tiến hành kiểm tra 3 dự án, gồm: Dự án khu nhà ở Bắc Từ Sơn, phường Đồng Nguyễn (TP.Từ Sơn); dự án khu NƠXH tại phường Tân Hồng (TP.Từ Sơn) và dự án Khu NƠXH phường Khắc Niệm (TP.Bắc Ninh).
Qua đó, phát hiện nhiều trường hợp đã dọn đến ở nhưng chưa ký hợp đồng mua, thuê mua; một số đã ký hợp đồng nhưng không hợp lệ. Đặc biệt, rất nhiều trường hợp đã mua nhưng không đúng đối tượng...
Tương tự, tại địa bàn Hà Nội, hàng loạt dự án NƠXH sai phạm liên quan đến việc sử dụng không đúng mục đích, bán nhà không đúng đối tượng cũng đã bị cơ quan chức năng nêu tên, có thể kể đến như: Dự án ngõ 622 phố Minh Khai với 57 trường hợp; khu nhà ở ô đất CC-1 Khu đô thị Quốc Oai 65 trường hợp...
Dự thảo Luật Nhà ở sửa đổi do Bộ Xây dựng soạn thảo đang lấy ý kiến góp ý các bên liên quan đề cập tới hai phương án chuyển nhượng NƠXH. Phương án 1, chỉ cho phép chủ sở hữu NƠXH được bán nhà sau 5 năm thuê, mua. Còn phương án 2 chủ sở hữu NƠXH được bán nhà sau khi đã hoàn thành nghĩa vụ tài chính mua nhà. Tuy nhiên, đối tượng nhận chuyển nhượng phải nằm trong nhóm được ưu đãi mua NƠXH tức có đủ hồ sơ, điều kiện…
Anh Trường Phong, cư dân đang sinh sống tại Chung cư @ Home 987 Tam Trinh (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội - dự án NƠXH do Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng NHS làm chủ đầu tư) cho biết, dự thảo đưa ra quy định cũng góp phần giảm thời gian để người mua nhà có thể sang nhượng được luôn. Tuy nhiên, vẫn phải tìm đúng đối tượng có đủ hồ sơ, điều kiện mới chuyển nhượng được, như thế là gây khó cho người dân.
Ông Bùi Xuân Dũng - Cục trưởng Cục Quản lý nhà và Thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) khẳng định, NƠXH chỉ được mua bán, chuyển nhượng giữa các đối tượng thuộc diện được ưu tiên mua NƠXH.
Theo ông Dũng, việc bổ sung quy định này vào dự thảo Luật Nhà ở sẽ bảo đảm chính sách hỗ trợ phát triển về NƠXH của Chính phủ dành riêng cho những người thuộc diện ưu tiên, không bán thương mại.
Kẽ hở trong khâu thẩm định
Trong khi đó, chuyên gia kinh tế PGS-TS Đinh Trọng Thịnh cho rằng, cần xác định NƠXH là sản phẩm dành cho những người khó khăn về nhà ở, lao động thu nhập thấp.
Đề xuất này nếu được áp dụng sẽ tạo điều kiện cho người bán, người mua có nhu cầu thực. Bởi vì trên thực tế, có những người mua NƠXH, sau 2-3 năm khi thu nhập tốt hơn muốn tìm kiếm một ngôi nhà tốt hơn, hợp lý hơn, nhưng quy định NƠXH chỉ được bán sau 5 năm vô tình gây khó cho người bán lẫn người mua. Người muốn bán không bán được còn người có nhu cầu ở thực khó tiếp cận được nhà ở.
Ông Thịnh cũng cho biết thêm, quy định này xuất phát từ thực tế có những người không thuộc diện được mua NƠXH nhưng bằng cách này cách khác, họ vẫn sở hữu được căn hộ rồi bán lại. Quy định này nhằm hạn chế tình trạng NƠXH được bán không đúng đối tượng.
“Tuy nhiên, tôi cho rằng, quan trọng là câu chuyện thượng tôn pháp luật, chính sách phải được thực thi một cách nghiêm chỉnh. Còn những đối tượng chạy chọt, lợi dụng mối quan hệ để sở hữu NƠXH, khi phát hiện phải được xử lý nghiêm minh. Nói cách khác, đó là một câu chuyện khác, với cách giải quyết khác. Nếu được thực hiện nghiêm chỉnh ngay từ đầu thì không phải lo giải quyết những tồn tại sau đó” - ông Thịnh nhấn mạnh.
Nhìn nhận một cách khách quan, đề xuất của Bộ Xây dựng mang ý nghĩa trên khía cạnh nhân văn giúp cho những người mua nhà tránh được rủi ro có thể gặp phải. Tuy nhiên, nếu bây giờ bỏ quy định này đi thì NƠXH sẽ trở thành sản phẩm để mua bán dễ dàng trên thị trường, tạo điều kiện cho một số người hay nhóm lợi ích thêm cơ hội để buôn bán.
“Nhiều người không có nhu cầu, lợi dụng cơ chế chính sách sẽ tìm cách chạy chọt cho đủ điều kiện được mua để bán đi kiếm lời mà không ở.
Thực tế thời gian qua, hành vi mua bán, chuyển nhượng NƠXH trái phép diễn ra ngày càng phức tạp, núp bóng dưới dạng nhiều loại hợp đồng, văn bản giữa người dân với nhau là văn bản viết tay hoặc tấm vi bằng có đóng dấu của Văn phòng thừa phát lại mà không mang nhiều giá trị pháp lý” - ông Nguyễn Thế Điệp - Phó Chủ tịch Câu lạc bộ BĐS Hà Nội - nói.