Nữ sinh Allison Smith tại Đại học Sussex đã hẹn hò với giảng viên của mình chỉ trong vài tuần khi cô bắt đầu chương trình cao học. Họ gặp gỡ nhau tại một bữa tiệc và nhanh chóng bước vào mối quan hệ. Nam giảng viên đảm bảo với Smith rằng mối quan hệ của họ sẽ được nhà trường chấp thuận, miễn là họ kín đáo.
"Khi thầy bắt đầu nói về công tác thiện nguyện, những điều tôi thực sự quan tâm, tôi đã bị thu hút. Từ đó, tôi thấy mình như bị mù với bất kỳ bình luận và hành vi lạ. Phải mất một thời gian để tôi nhận ra rằng hành động của giảng viên này là săn mồi và không đứng đắn", Smith chia sẻ nói với Guardian .
Ngày càng nhiều đại học trên thế giới cấm những mối quan hệ như vậy "từ trong trứng nước". Tại nhiều nơi, mối quan hệ tình cảm giảng viên - sinh viên, nhân viên trường học - sinh viên (dù là người trưởng thành) bị nghiêm cấm trong chính sách.
Đại học Northwestern (Mỹ) là trường đầu tiên tại Mỹ đưa ra lệnh cấm giảng viên, nhân viên trường có quan hệ tình cảm với sinh viên. Lệnh cấm được ban hành sau cuộc điều tra vụ việc một giáo sư bị cáo buộc tấn công tình dục hai sinh viên của trường này.
Viện công nghệ Massachusetts, Đại học Pennsylvania, Đại học Columbia và Đại học Duke đều cùng thông qua chính sách cấm giảng viên hẹn hò với sinh viên vào học kỳ mùa xuân năm 2018. Đại học Harvard cũng có lệnh cấm, cho rằng mối quan hệ lãng mạn giữa giảng viên và sinh viên họ dạy là không phù hợp.
"Mối quan hệ thân mật giữa sinh viên và nhân viên có trách nhiệm trực tiếp, giảng dạy cho sinh viên hoặc liên quan đến các phúc lợi cá nhân là điều bị nghiêm cấm", theo chính sách của Đại học London. Nhiều trường khác như Đại học Greenwich, Đại học Roehampton cũng có quy định tương tự.
Guardian giải thích lệnh cấm của trường sẽ hạn chế việc lạm dụng quyền lực và ngăn chặn nguy cơ xung đột lợi ích.
Đại học London còn quy định các nhân viên trường nên duy trì khoảng cách cả vật lý lẫn cảm xúc với sinh viên. Giảng viên cũng được liên hệ với sinh viên thông qua các kênh chính thức của trường và họ nên hạn chế đưa số điện thoại di động hoặc gặp gỡ sinh viên bên ngoài trường.
Hàng loạt các cáo cuộc giảng viên tấn công tình dục sinh viên đã thúc đẩy việc nhiều đại học lớn đưa ra quy định cấm quan hệ tình cảm giảng viên - sinh viên. Ảnh: New York Times.
Không có điểm cuối của đồng thuận hay điểm đầu của ép buộc
Luận điểm chính cho các lệnh cấm mối quan hệ giảng viên - sinh viên là sự bất đối xứng trong quyền lực: giảng viên hoặc nhân viên của trường luôn là người có nhiều quyền lực hơn, có tác động đến quá trình học tập của sinh viên hơn là chiều ngược lại. Chính vì sự bất đối xứng quyền lực đó, chúng ta khó có thể biết được mối quan hệ là tự nguyện hay bị ép buộc.
Tác giả Mark Geoghegan viết trên Chemistry World thật khó để biết bao giờ thì sự đồng thuận kết thúc và sự ép buộc bắt đầu. Sự bất đối xứng quyền lực là tiền đề cho những lệnh cấm.
"Có những học giả và sinh viên đã tuyên bố yêu nhau, và sống hạnh phúc về sau với nhau. Tốt cho họ thôi. Khuyến khích các lệnh cấm không phải để chỉ trích họ mà vì thời thế đã thay đổi và chúng ta phải thích ứng", Geoghegan nói.
Kelsey Paske, người quản lý thay đổi hành vi và văn hóa tại Đại học London, nói rằng lệnh cấm được ban hành bởi "sự cần thiết phải công nhận cán cân quyền lực bất đối xứng bên trong các cơ sở giáo dục đại học và giúp ngăn chặn việc lạm dụng quyền lực". Paske nói thêm rằng lệnh cấm tập trung vào việc bảo vệ sinh viên và nhân viên của trường.
Chúng ta có thể đối chiếu điều này với mối quan hệ đồng nghiệp tại nơi làm việc.
Trong các tổ chức lớn, các quản lý không nên có mối quan hệ với cấp dưới. Khác biệt ở đây là sinh viên không được trả tiền để học như nhân viên các tổ chức. Thay vào đó, sinh viên trả tiền để được giảng dạy, và giảng viên chỉ nên nhìn nhận mối quan hệ thầy trò thông qua lăng kính giảng dạy.
Các lệnh cấm được ban hành bởi "sự cần thiết phải công nhận cán cân quyền lực bất đối xứng bên trong các cơ sở giáo dục đại học và giúp ngăn chặn việc lạm dụng quyền lực". Ảnh: New York Times .
Trong cuốn sách Right to Sex , triết gia Amia Srinivasan lập luận một giáo sư đã thất bại với vai trò giáo viên nếu anh ta sử dụng địa vị của mình để ép buộc học sinh bước vào tình yêu. Cấm tình cảm giữa giảng viên, nhân viên và sinh viên là cách khẳng định các nghĩa vụ chuyên môn, đơn cử ở đây là trách nhiệm học thuật của một người giáo viên.
"Cần có một chuẩn mực chuyên nghiệp trong giảng dạy như các ngành nghề khác. Vì vậy, giảng viên hẹn hò với sinh viên là không phù hợp với các mục tiêu của nghề nghiệp", Erin Buzuvis, Giáo sư Luật tại Đại học Western New England, nhận định.
Quy định của Đại học Cambrigde (Anh) ghi rõ quan hệ tình cảm giữa nhân viên - sinh viên có thể kéo theo xung đột lợi ích. Cụ thể, nó có thể gây nên rủi ro về sự thiên vị hoặc lạm dụng thẩm quyền. Từ đó, niềm tin và sự tự tin - những giá trị cốt lõi của tương tác giữa nhân viên và sinh viên sẽ bị làm suy yếu.
Đầy rẫy cáo buộc tấn công tình dục
Phong trào #MeToo một lần nữa trỗi dậy ở Trung Quốc sau năm 2019 sau khi xuất hiện bài đăng cáo buộc giáo sư Đại học Beihang ở Bắc Kinh quấy rối tình dục. Nhiều sinh viên, cựu sinh viên ở các trường đại học tại nước này sau đó gửi đơn kiến nghị yêu cầu hành động mạnh mẽ hơn để chống lại với văn hóa quấy rối tình dục tại trường học.
Đối với Allison, mối quan hệ thầy trò dần xấu đi khi hành động của giảng viên biến thành bạo lực thể xác. Mối quan hệ kết thúc sau 11 tháng khi người thầy/bạn trai tấn công nữ sinh. Giảng viên này nhận án tù 1 năm 10 tháng và bị đình chỉ làm việc trong 18 tháng.
Nhóm 1752 - tổ chức nghiên cứu và vận động hành lang nhằm chấm dứt hành vi sai trái tình dục trong giáo dục đại học - cùng Liên minh sinh viên quốc gia thực hiện một cuộc khảo sát 1.839 sinh viên vào năm 2018.
Kết quả cho thấy 4/5 (tương đương 80%) sinh viên không thoải mái với nhân viên trường có mối quan hệ tình cảm với sinh viên. Sinh viên miêu tả mối quan hệ này là "săn mồi".